tienganh
28-02-2020, 03:01 PM
Phát âm là vấn đề quan trọng khi học tiếng Việt vì nếu nói sai ngữ pháp người Việt có thể hiểu ý bạn muốn nói, nhưng nếu nói sai một từ thì người Việt không thể hiểu. Tuy nhiên, phát âm lại là vấn đề khó khăn nhất cho hầu hết người nước ngoài khi dạy tiếng Việt cho người nước ngoài (http://today.edu.vn/day-tieng-viet-cho-nguoi-nuoc-ngoai.html).
Các âm trong tiếng Việt được hình thành khá phức tạp từ: Phụ âm, nguyên âm, và thanh điệu. Vậy, làm cách nào để nói tiếng Việt chính xác? Bài viết xin chia sẻ cho các bạn một số bí kíp sau đây:
Đầu tiên, học viên cần nắm được rằng tiếng Việt được cấu tạo từ các đơn âm nên việc học phát âm sẽ theo trình tự từ phát âm âm tiết đến phát âm chuỗi âm tiết, từ phát âm chuỗi âm tiết đến phát âm câu với ngữ điệu tự nhiên.
Phát âm mỗi âm tiết
Điều cần thiết khi học phát âm mỗi âm tiết là người học cần hiểu được cách phát âm và cấu hình miệng khi phát âm âm đó, ví dụ: phát âm ngắn hay dài, chuyển động của lưỡi từ khi bắt đầu đến khi kết thúc âm ra sao, bật hơi hay không bật hơi,…
Người nước ngoài học tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai thường bị áp lực từ tiếng mẹ đẻ, do đó thường không tìm ra những nét khác biệt và thường qui âm nhận được thành âm tương tự có sẵn trong tiếng mẹ đẻ. Trong tình huống này, đặc biệt phải có giáo viên hướng dẫn để người học có thể phân biệt và sửa lỗi kịp thời. Có rất nhiều học viên có thể phản ánh và hiểu đúng về các âm nhưng vẫn nói sai là do chưa thể tự cân bằng bộ máy phát âm theo ý muốn, trường hợp này học viên đó ý thức được lỗi phát âm của mình nhưng cần phải có sự rèn giũa cần cù trong thời gian dài để có thể nói tiếng Việt chuẩn.
Nhận diện và phát âm
Với mỗi người bắt đầu học tiếng Việt, đều lo lắng không biết bắt đầu học tiếng Việt từ đâu? Việc đầu tiên là phải nhận diện âm tiết. Đó là việc học viên từ tiếp nhận đến khái quát hóa âm đó đến lúc có thể thực hiện hóa kiến thức của mình bằng việc phát âm. Cách để nhận diện âm tiết tiếng Việt cũng giống như khi học các thứ tiếng khác, là học viên cần phải nghe và lặp lại nhiều lần âm tiết đó. Với những âm tiết quen thuộc, có trong tiếng mẹ đẻ, người học sẽ rất dễ dàng học theo và phát âm chính xác. Vấn đề cần nói tới là các âm xa lạ (là khác nhau đối với các học viên đến từ những quốc gia khác nhau) thì việc hiểu ra không đơn giản. Người học cần phải nghe và lặp lại nhiều lần rồi có sự hướng dẫn của giáo viên để phân biệt các âm giống nhau mà học viên không tự nhận ra được sự khác biệt.
Học viên nên học theo từng cặp đối lập. Ví dụ, những học viên từ Nhật Bản hay Hàn Quốc thì có thể nhầm lẫn giữa âm [v] (v) và (b) rất cao, còn nếu bạn là người nói tiếng Anh thường hay không phân biệt được âm [c] (c,q,k) và [o] (kh),…Biết được mình bị nhầm giữa những âm nào, học viên nên thường xuyên nghe và phát âm liên tục những âm đó, tập trước với những từ gần gũi và có cấu trúc âm tiết đơn giản, sau đó với những từ phức tạp hơn. Ví dụ, người học nên lập bảng như sau:
[v] (v)
[b] (b)
[c] (c,q,k)
[o] (kh)
và
Bà
có
khó
về
bề
cá
khá
việt
biệt
cám (ơn)
khám
Luyện tập phát âm và luyện nghe luôn song hành với nhau. Học viên nên dùng audio hoặc nhờ người dạy phát âm để nghe đi nghe lại và đưa ra chuẩn từ vừa được nói, ngược lại học viên cần luyện tập để phản xạ phát âm thật nhanh từ mà người hướng dẫn yêu cầu. Con đường ôn luyện ban đầu rất vất vả, tốc độ chậm nhưng sau đó sẽ tiến nhanh hơn, nếu không luyện tập thường xuyên, người học sẽ rất dễ lãng quên các âm đã học. Do đó, con đường luyện tập yêu cầu phải lâu dài, học viên cần kiên trì cho đến khi người học có thể nhận diện và phát âm đúng âm bất kỳ thời điểm nào.
[b]Rèn giũa năng lực phản xạ
Sau khi đã điều khiển được các âm, bạn cần chuyển sang bước luyện tập để nâng cao khả năng phản xạ với mỗi từ. Tại bước này, luyện tập với người hướng dẫn mang lại hiệu quả tốt hơn. Bạn sẽ nói cho tất cả các từ mà giáo viên chỉ (các từ đã được giảng dạy trong bài học), chú ý người học cần luyện phát âm chuyển đổi giữa các từ có thanh điệu khác nhau để tập phát âm thanh điệu, nhịp độ chuyển đổi có thể từ chậm đến nhanh dần. Ví dụ, phát âm các từ trong bảng sau đây:
nho
nhò
nhó
nhá
nhâ
nhọ
nhô
nhồ
nhố
nhổ
nhỗ
nhộ
nhơ
nhờ
nhớ
nhở
nhì
nhợ
nhu
nhù
nhú
nhủ
nhũ
nhụ
như
nhừ
nhứ
nhử
nhữ
nhự
Phát âm chuỗi âm tiết
Người học có thể phát âm được từng âm tiết không có nghĩa là luôn phát âm đúng âm tiết trong một chuỗi nhiều âm tiết. Người học cần phải rèn kỹ năng phát âm chuỗi âm tiết vì sự thật là nói năng, một ý cần trình bày thường là một câu với nhiều từ kết hợp với nhau.
Thông thường người học sẽ gặp lỗi về thanh điệu khi phát âm một chuỗi âm tiết (đặc biệt đối với các học viên mà trong tiếng mẹ đẻ không có thanh điệu). Thậm chí học viên có thể phát âm đúng thanh điệu khi phát âm từng âm tiết cũng không có nghĩa là sẽ vẫn chuẩn khi phát âm một chuỗi có cùng hay không cùng âm điệu. Để sửa lỗi sai này, người học cần phải rèn luyện theo kiểu chuyển đổi liên tục giữa các thanh điệu. Ví dụ, nếu học viên phát âm âm thanh ngang giống thanh huyền sau khi phát âm thanh huyền thì cần phải luyện tập theo trình tự: “huyền-huyền-ngang”.
Dưới đây là một số hướng luyện tập phát âm chuẩn thanh điệu trong chuỗi nhiều âm tiết:
Câu chứa thanh ngang: Ví dụ: Tôi đi chơi Nha Trang hôm qua.
Câu chứa thanh huyền: Ví dụ: Bà Tùng vừa về nhà mình hồi chiều.
Câu chứa thanh hái: Ví dụ: Thảo chỉ hái đổi mảnh vải đá.
Câu chứa thanh ngã: Ví dụ: Gã đã vẽ kỹ lưìng mãi.
Câu chứa thanh sắc: Ví dụ: Nó muốn nói với má: nó rất cố gắng.
Câu chứ thanh nặng: Ví dụ: Một chuyện thật tội nghiệp tại bệnh viện: chị bị đụng thật nặng.
Ngang-sắc-ngang: Ví dụ: không có chi, đi với tôi, xem máy bay, mua áo mưa,...
Sắc-ngang-sắc: Ví dụ: thấy anh ấy, tối hôm đó, mấy con chó, khó khăn đấy,…
Ngang-nặng-ngang: Ví dụ: đi chợ đêm, bưu điện xưa, viên kẹo to, nghiêng một bên,…
Nặng-ngang-nặng: Ví dụ: một con bọ, thị ba rọi, chục viên kẹo, quẹo xe lại,…
Trên đây là phương pháp giúp người học luyện tập cách phát âm chuẩn tiếng Việt. Mặc dù vậy, phát âm chuẩn khi dùng tiếng Anh là một điều tuyệt vời khó đạt đến hoàn hảo. Cách thức ôn tạp đạt được kết quả còn tùy vào nhiều yếu tố như sự kiên trì hay ngữ cảm của học viên.
Hy vọng bài viết sẽ giúp học viên có những bước cơ bản về phát âm trong thời gian đầu học tiếng Việt, tạo cơ sở cho những giai đoạn nâng cao về sau.
Today Educaiton - Cung cấp giáo viên bản ngữ chất lượng
Các âm trong tiếng Việt được hình thành khá phức tạp từ: Phụ âm, nguyên âm, và thanh điệu. Vậy, làm cách nào để nói tiếng Việt chính xác? Bài viết xin chia sẻ cho các bạn một số bí kíp sau đây:
Đầu tiên, học viên cần nắm được rằng tiếng Việt được cấu tạo từ các đơn âm nên việc học phát âm sẽ theo trình tự từ phát âm âm tiết đến phát âm chuỗi âm tiết, từ phát âm chuỗi âm tiết đến phát âm câu với ngữ điệu tự nhiên.
Phát âm mỗi âm tiết
Điều cần thiết khi học phát âm mỗi âm tiết là người học cần hiểu được cách phát âm và cấu hình miệng khi phát âm âm đó, ví dụ: phát âm ngắn hay dài, chuyển động của lưỡi từ khi bắt đầu đến khi kết thúc âm ra sao, bật hơi hay không bật hơi,…
Người nước ngoài học tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai thường bị áp lực từ tiếng mẹ đẻ, do đó thường không tìm ra những nét khác biệt và thường qui âm nhận được thành âm tương tự có sẵn trong tiếng mẹ đẻ. Trong tình huống này, đặc biệt phải có giáo viên hướng dẫn để người học có thể phân biệt và sửa lỗi kịp thời. Có rất nhiều học viên có thể phản ánh và hiểu đúng về các âm nhưng vẫn nói sai là do chưa thể tự cân bằng bộ máy phát âm theo ý muốn, trường hợp này học viên đó ý thức được lỗi phát âm của mình nhưng cần phải có sự rèn giũa cần cù trong thời gian dài để có thể nói tiếng Việt chuẩn.
Nhận diện và phát âm
Với mỗi người bắt đầu học tiếng Việt, đều lo lắng không biết bắt đầu học tiếng Việt từ đâu? Việc đầu tiên là phải nhận diện âm tiết. Đó là việc học viên từ tiếp nhận đến khái quát hóa âm đó đến lúc có thể thực hiện hóa kiến thức của mình bằng việc phát âm. Cách để nhận diện âm tiết tiếng Việt cũng giống như khi học các thứ tiếng khác, là học viên cần phải nghe và lặp lại nhiều lần âm tiết đó. Với những âm tiết quen thuộc, có trong tiếng mẹ đẻ, người học sẽ rất dễ dàng học theo và phát âm chính xác. Vấn đề cần nói tới là các âm xa lạ (là khác nhau đối với các học viên đến từ những quốc gia khác nhau) thì việc hiểu ra không đơn giản. Người học cần phải nghe và lặp lại nhiều lần rồi có sự hướng dẫn của giáo viên để phân biệt các âm giống nhau mà học viên không tự nhận ra được sự khác biệt.
Học viên nên học theo từng cặp đối lập. Ví dụ, những học viên từ Nhật Bản hay Hàn Quốc thì có thể nhầm lẫn giữa âm [v] (v) và (b) rất cao, còn nếu bạn là người nói tiếng Anh thường hay không phân biệt được âm [c] (c,q,k) và [o] (kh),…Biết được mình bị nhầm giữa những âm nào, học viên nên thường xuyên nghe và phát âm liên tục những âm đó, tập trước với những từ gần gũi và có cấu trúc âm tiết đơn giản, sau đó với những từ phức tạp hơn. Ví dụ, người học nên lập bảng như sau:
[v] (v)
[b] (b)
[c] (c,q,k)
[o] (kh)
và
Bà
có
khó
về
bề
cá
khá
việt
biệt
cám (ơn)
khám
Luyện tập phát âm và luyện nghe luôn song hành với nhau. Học viên nên dùng audio hoặc nhờ người dạy phát âm để nghe đi nghe lại và đưa ra chuẩn từ vừa được nói, ngược lại học viên cần luyện tập để phản xạ phát âm thật nhanh từ mà người hướng dẫn yêu cầu. Con đường ôn luyện ban đầu rất vất vả, tốc độ chậm nhưng sau đó sẽ tiến nhanh hơn, nếu không luyện tập thường xuyên, người học sẽ rất dễ lãng quên các âm đã học. Do đó, con đường luyện tập yêu cầu phải lâu dài, học viên cần kiên trì cho đến khi người học có thể nhận diện và phát âm đúng âm bất kỳ thời điểm nào.
[b]Rèn giũa năng lực phản xạ
Sau khi đã điều khiển được các âm, bạn cần chuyển sang bước luyện tập để nâng cao khả năng phản xạ với mỗi từ. Tại bước này, luyện tập với người hướng dẫn mang lại hiệu quả tốt hơn. Bạn sẽ nói cho tất cả các từ mà giáo viên chỉ (các từ đã được giảng dạy trong bài học), chú ý người học cần luyện phát âm chuyển đổi giữa các từ có thanh điệu khác nhau để tập phát âm thanh điệu, nhịp độ chuyển đổi có thể từ chậm đến nhanh dần. Ví dụ, phát âm các từ trong bảng sau đây:
nho
nhò
nhó
nhá
nhâ
nhọ
nhô
nhồ
nhố
nhổ
nhỗ
nhộ
nhơ
nhờ
nhớ
nhở
nhì
nhợ
nhu
nhù
nhú
nhủ
nhũ
nhụ
như
nhừ
nhứ
nhử
nhữ
nhự
Phát âm chuỗi âm tiết
Người học có thể phát âm được từng âm tiết không có nghĩa là luôn phát âm đúng âm tiết trong một chuỗi nhiều âm tiết. Người học cần phải rèn kỹ năng phát âm chuỗi âm tiết vì sự thật là nói năng, một ý cần trình bày thường là một câu với nhiều từ kết hợp với nhau.
Thông thường người học sẽ gặp lỗi về thanh điệu khi phát âm một chuỗi âm tiết (đặc biệt đối với các học viên mà trong tiếng mẹ đẻ không có thanh điệu). Thậm chí học viên có thể phát âm đúng thanh điệu khi phát âm từng âm tiết cũng không có nghĩa là sẽ vẫn chuẩn khi phát âm một chuỗi có cùng hay không cùng âm điệu. Để sửa lỗi sai này, người học cần phải rèn luyện theo kiểu chuyển đổi liên tục giữa các thanh điệu. Ví dụ, nếu học viên phát âm âm thanh ngang giống thanh huyền sau khi phát âm thanh huyền thì cần phải luyện tập theo trình tự: “huyền-huyền-ngang”.
Dưới đây là một số hướng luyện tập phát âm chuẩn thanh điệu trong chuỗi nhiều âm tiết:
Câu chứa thanh ngang: Ví dụ: Tôi đi chơi Nha Trang hôm qua.
Câu chứa thanh huyền: Ví dụ: Bà Tùng vừa về nhà mình hồi chiều.
Câu chứa thanh hái: Ví dụ: Thảo chỉ hái đổi mảnh vải đá.
Câu chứa thanh ngã: Ví dụ: Gã đã vẽ kỹ lưìng mãi.
Câu chứa thanh sắc: Ví dụ: Nó muốn nói với má: nó rất cố gắng.
Câu chứ thanh nặng: Ví dụ: Một chuyện thật tội nghiệp tại bệnh viện: chị bị đụng thật nặng.
Ngang-sắc-ngang: Ví dụ: không có chi, đi với tôi, xem máy bay, mua áo mưa,...
Sắc-ngang-sắc: Ví dụ: thấy anh ấy, tối hôm đó, mấy con chó, khó khăn đấy,…
Ngang-nặng-ngang: Ví dụ: đi chợ đêm, bưu điện xưa, viên kẹo to, nghiêng một bên,…
Nặng-ngang-nặng: Ví dụ: một con bọ, thị ba rọi, chục viên kẹo, quẹo xe lại,…
Trên đây là phương pháp giúp người học luyện tập cách phát âm chuẩn tiếng Việt. Mặc dù vậy, phát âm chuẩn khi dùng tiếng Anh là một điều tuyệt vời khó đạt đến hoàn hảo. Cách thức ôn tạp đạt được kết quả còn tùy vào nhiều yếu tố như sự kiên trì hay ngữ cảm của học viên.
Hy vọng bài viết sẽ giúp học viên có những bước cơ bản về phát âm trong thời gian đầu học tiếng Việt, tạo cơ sở cho những giai đoạn nâng cao về sau.
Today Educaiton - Cung cấp giáo viên bản ngữ chất lượng