tienganh
28-02-2020, 09:30 AM
Phát âm là vấn đề quan trọng khi học tiếng Việt bởi nếu nói không đúng ngữ pháp người Việt có thể hiểu ý bạn muốn nói, nhưng nếu nói sai một từ thì người Việt không thể biết được ý của bạn. Dù vậy, phát âm lại là chuyện khó khăn nhất cho hầu hết người nước ngoài khi dạy tiếng Việt cho người nước ngoài (http://today.edu.vn/day-tieng-viet-cho-nguoi-nuoc-ngoai.html).
Các âm trong tiếng Việt được cấu thành khá nhiều từ: Phụ âm, nguyên âm, và thanh điệu. Vậy, làm sao để phát âm tiếng Việt đúng? Bài viết xin chia sẻ cho các bạn một số cách sau đây:
Đầu tiên, bạn cần hiểu được rằng tiếng Việt được cấu thành từ các đơn âm nên việc học phát âm sẽ theo quy trình từ phát âm âm tiết đến phát âm chuỗi âm tiết, từ phát âm chuỗi âm tiết đến phát âm câu với ngữ điệu tự nhiên.
Phát âm mỗi âm tiết
Điều cần thiết khi học phát âm mỗi âm tiết là học viên cần biết được cách phát âm và cấu hình miệng khi phát âm âm đó, ví dụ: phát âm ngắn gọn hay kéo dài, chuyển động của lưỡi từ khi bắt đầu đến khi kết thúc âm ra sao, bật hơi hay không bật hơi,…
Người nước ngoài học tiếng Việt là thứ tiếng thứ hai thường bị ảnh hưởng từ tiếng mẹ đẻ, vì vậy thường không tìm ra những nét khác nhau và thường qui âm nhận được thành âm tương tự có sẵn trong tiếng mẹ đẻ. Trong trường hợp này, đặc biệt phải có giáo viên hướng dẫn để người học có thể phân biệt và sửa lỗi ngay lập tức. Có rất nhiều người học có thể phản ánh và hiểu đúng về các âm nhưng vẫn phát âm sai là do chưa thể tự điều khiển bộ máy phát âm theo ý muốn, trường hợp này học viên đó ý thức được lỗi phát âm của mình nhưng đòi hỏi phải có sự luyện tập cần cù trong thời gian dài để có thể phát âm tiếng Việt chuẩn.
Nhận diện và phát âm
Với mỗi người bắt đầu học tiếng Việt, đều lo lắng không biết bắt đầu học tiếng Việt từ đâu? Việc đầu tiên là phải nắm bắt được âm tiết. Đó là việc học viên từ tiếp nhận đến khái quát hóa âm đó đến lúc có thể thực hiện hóa nền tảng kiến thức của mình bằng việc phát âm. Phương pháp để nhận diện âm tiết tiếng Việt cũng như như khi học các ngôn ngữ khác, là học viên cần phải nghe và lặp lại nhiều lần âm tiết đó. Với những âm tiết dễ nghe, có trong tiếng mẹ đẻ, người học sẽ rất dễ dàng học theo và nói chính xác. Vấn đề cần nhắc tới là các âm xa lạ (là khác nhau đối với các người học đến từ những nước khác nhau) thì việc nhận diện không dễ dàng. Người học cần phải nghe và lặp lại nhiều lần rồi có sự hướng dẫn của giáo viên để làm rõ các âm giống nhau mà người học không tự nhận ra được sự khác nhau.
Người học nên học theo từng cặp khác biệt. Ví dụ, những học viên từ Nhật Bản hay Hàn Quốc thì có thể bị nhầm giữa âm [v] (v) và (b) rất cao, còn người học là người nói tiếng Anh thường hay không phân biệt được âm [c] (c,q,k) và [o] (kh),…Biết được mình bị nhầm giữa những âm nào, học viên nên thường xuyên nghe và phát âm liên tục những âm đó, tập trước với những từ gần gũi và có cấu trúc âm tiết đơn giản, sau đó với những từ phức tạp hơn. Ví dụ, người học nên lập bảng như sau:
[v] (v)
[b] (b)
[c] (c,q,k)
[o] (kh)
và
Bà
có
khó
về
bề
cá
khá
việt
biệt
cám (ơn)
khám
Rèn luyện phát âm và luyện nghe luôn song hành với nhau. Học viên nên dùng audio hoặc nhờ giáo viên phát âm để nghe đi nghe lại và đưa ra chuẩn từ vừa được nói, ngược lại học viên cần luyện tập để phản ứng với phát âm thật nhanh từ mà người hướng dẫn yêu cầu. Qúa trình luyện tập ban đầu rất khó khăn, tốc độ chậm nhưng sau đó sẽ tiến nhanh hơn, nếu không luyện tập thường xuyên, học viên sẽ rất dễ bỏ quên các âm đã học. Do đó, hành trình luyện tập đòi hỏi phải lâu dài, người học cần nhẫn nại cho đến khi người học có thể nhận diện và phát âm đúng âm bất kỳ thời điểm nào.
[b]Rèn luyện khả năng phản xạ
Sau khi đã làm chủ được các âm, học viên cần chuyển sang bước luyện tập để nâng cao khả năng phản xạ với mỗi từ. Với bước này, luyện tập với giáo viên mang lại kết quả tốt hơn. Học viên sẽ nói cho tất cả các từ mà giáo viên chỉ (các từ đã được giảng dạy trong bài học), lưu ý bạn cần luyện phát âm chuyển đổi giữa các từ có thanh điệu khác nhau để tập phát âm thanh điệu, nhịp độ chuyển đổi có thể từ chậm đến nhanh hơn. Ví như, phát âm các từ trong bảng dưới đây:
nho
nhò
nhó
nhá
nhâ
nhọ
nhô
nhồ
nhố
nhổ
nhỗ
nhộ
nhơ
nhờ
nhớ
nhở
nhì
nhợ
nhu
nhù
nhú
nhủ
nhũ
nhụ
như
nhừ
nhứ
nhử
nhữ
nhự
Phát âm chuỗi âm tiết
Học viên có thể phát âm được từng âm tiết không có nghĩa là luôn nói chuẩn âm tiết trong một chuỗi nhiều âm tiết. Người học cần phải luyện tập kỹ năng phát âm chuỗi âm tiết vì sự thật là nói năng, một ý cần diễn đạt thường là một câu với nhiều từ kết hợp với nhau.
Thông thường người học sẽ gặp lỗi về thanh điệu khi phát âm một chuỗi âm tiết (đặc biệt đối với các học viên mà trong tiếng mẹ đẻ không có thanh điệu). Ngay cả khi học viên có thể phát âm đúng thanh điệu khi phát âm từng âm tiết cũng không có nghĩa là sẽ vẫn chuẩn khi phát âm một chuỗi có cùng hay không cùng âm điệu. Để khắc phục lỗi sai này, học viên cần phải rèn luyện theo kiểu chuyển đổi liên tục giữa các thanh điệu. Giả dụ, nếu người học phát âm âm thanh ngang giống thanh huyền sau khi nói thanh huyền thì cần phải tập theo thứ tự: “huyền-huyền-ngang”.
Dưới đây là một số hướng luyện tập phát âm chuẩn thanh điệu trong chuỗi nhiều âm tiết:
Câu chứa thanh ngang: Ví dụ: Tôi đi chơi Nha Trang hôm qua.
Câu chứa thanh huyền: Ví dụ: Bà Tùng vừa về nhà mình hồi chiều.
Câu chứa thanh hái: Ví dụ: Thảo chỉ hái đổi mảnh vải đá.
Câu chứa thanh ngã: Ví dụ: Gã đã vẽ kỹ lưìng mãi.
Câu chứa thanh sắc: Ví dụ: Nó muốn nói với má: nó rất cố gắng.
Câu chứ thanh nặng: Ví dụ: Một chuyện thật tội nghiệp tại bệnh viện: chị bị đụng thật nặng.
Ngang-sắc-ngang: Ví dụ: không có chi, đi với tôi, xem máy bay, mua áo mưa,...
Sắc-ngang-sắc: Ví dụ: thấy anh ấy, tối hôm đó, mấy con chó, khó khăn đấy,…
Ngang-nặng-ngang: Ví dụ: đi chợ đêm, bưu điện xưa, viên kẹo to, nghiêng một bên,…
Nặng-ngang-nặng: Ví dụ: một con bọ, thị ba rọi, chục viên kẹo, quẹo xe lại,…
Trên đây là cách giúp người học rèn luyện cách phát âm chuẩn tiếng Việt. Mặc dù vậy, phát âm đúng khi sử dụng ngoại ngữ là một điều lý tưởng khó đạt đến hoàn hảo. Phương pháp ôn tạp đạt được kết quả còn dựa vào vào nhiều điều kiện như sự kiên trì hay ngữ cảm của học viên.
Hy vọng bài viết sẽ giúp học viên có những bước cơ bản về phát âm trong thời điểm đầu học tiếng Việt, tạo nền tảng cho những bước nâng cao về sau.
Today Educaiton - Cung cấp giáo viên bản ngữ chất lượng
Các âm trong tiếng Việt được cấu thành khá nhiều từ: Phụ âm, nguyên âm, và thanh điệu. Vậy, làm sao để phát âm tiếng Việt đúng? Bài viết xin chia sẻ cho các bạn một số cách sau đây:
Đầu tiên, bạn cần hiểu được rằng tiếng Việt được cấu thành từ các đơn âm nên việc học phát âm sẽ theo quy trình từ phát âm âm tiết đến phát âm chuỗi âm tiết, từ phát âm chuỗi âm tiết đến phát âm câu với ngữ điệu tự nhiên.
Phát âm mỗi âm tiết
Điều cần thiết khi học phát âm mỗi âm tiết là học viên cần biết được cách phát âm và cấu hình miệng khi phát âm âm đó, ví dụ: phát âm ngắn gọn hay kéo dài, chuyển động của lưỡi từ khi bắt đầu đến khi kết thúc âm ra sao, bật hơi hay không bật hơi,…
Người nước ngoài học tiếng Việt là thứ tiếng thứ hai thường bị ảnh hưởng từ tiếng mẹ đẻ, vì vậy thường không tìm ra những nét khác nhau và thường qui âm nhận được thành âm tương tự có sẵn trong tiếng mẹ đẻ. Trong trường hợp này, đặc biệt phải có giáo viên hướng dẫn để người học có thể phân biệt và sửa lỗi ngay lập tức. Có rất nhiều người học có thể phản ánh và hiểu đúng về các âm nhưng vẫn phát âm sai là do chưa thể tự điều khiển bộ máy phát âm theo ý muốn, trường hợp này học viên đó ý thức được lỗi phát âm của mình nhưng đòi hỏi phải có sự luyện tập cần cù trong thời gian dài để có thể phát âm tiếng Việt chuẩn.
Nhận diện và phát âm
Với mỗi người bắt đầu học tiếng Việt, đều lo lắng không biết bắt đầu học tiếng Việt từ đâu? Việc đầu tiên là phải nắm bắt được âm tiết. Đó là việc học viên từ tiếp nhận đến khái quát hóa âm đó đến lúc có thể thực hiện hóa nền tảng kiến thức của mình bằng việc phát âm. Phương pháp để nhận diện âm tiết tiếng Việt cũng như như khi học các ngôn ngữ khác, là học viên cần phải nghe và lặp lại nhiều lần âm tiết đó. Với những âm tiết dễ nghe, có trong tiếng mẹ đẻ, người học sẽ rất dễ dàng học theo và nói chính xác. Vấn đề cần nhắc tới là các âm xa lạ (là khác nhau đối với các người học đến từ những nước khác nhau) thì việc nhận diện không dễ dàng. Người học cần phải nghe và lặp lại nhiều lần rồi có sự hướng dẫn của giáo viên để làm rõ các âm giống nhau mà người học không tự nhận ra được sự khác nhau.
Người học nên học theo từng cặp khác biệt. Ví dụ, những học viên từ Nhật Bản hay Hàn Quốc thì có thể bị nhầm giữa âm [v] (v) và (b) rất cao, còn người học là người nói tiếng Anh thường hay không phân biệt được âm [c] (c,q,k) và [o] (kh),…Biết được mình bị nhầm giữa những âm nào, học viên nên thường xuyên nghe và phát âm liên tục những âm đó, tập trước với những từ gần gũi và có cấu trúc âm tiết đơn giản, sau đó với những từ phức tạp hơn. Ví dụ, người học nên lập bảng như sau:
[v] (v)
[b] (b)
[c] (c,q,k)
[o] (kh)
và
Bà
có
khó
về
bề
cá
khá
việt
biệt
cám (ơn)
khám
Rèn luyện phát âm và luyện nghe luôn song hành với nhau. Học viên nên dùng audio hoặc nhờ giáo viên phát âm để nghe đi nghe lại và đưa ra chuẩn từ vừa được nói, ngược lại học viên cần luyện tập để phản ứng với phát âm thật nhanh từ mà người hướng dẫn yêu cầu. Qúa trình luyện tập ban đầu rất khó khăn, tốc độ chậm nhưng sau đó sẽ tiến nhanh hơn, nếu không luyện tập thường xuyên, học viên sẽ rất dễ bỏ quên các âm đã học. Do đó, hành trình luyện tập đòi hỏi phải lâu dài, người học cần nhẫn nại cho đến khi người học có thể nhận diện và phát âm đúng âm bất kỳ thời điểm nào.
[b]Rèn luyện khả năng phản xạ
Sau khi đã làm chủ được các âm, học viên cần chuyển sang bước luyện tập để nâng cao khả năng phản xạ với mỗi từ. Với bước này, luyện tập với giáo viên mang lại kết quả tốt hơn. Học viên sẽ nói cho tất cả các từ mà giáo viên chỉ (các từ đã được giảng dạy trong bài học), lưu ý bạn cần luyện phát âm chuyển đổi giữa các từ có thanh điệu khác nhau để tập phát âm thanh điệu, nhịp độ chuyển đổi có thể từ chậm đến nhanh hơn. Ví như, phát âm các từ trong bảng dưới đây:
nho
nhò
nhó
nhá
nhâ
nhọ
nhô
nhồ
nhố
nhổ
nhỗ
nhộ
nhơ
nhờ
nhớ
nhở
nhì
nhợ
nhu
nhù
nhú
nhủ
nhũ
nhụ
như
nhừ
nhứ
nhử
nhữ
nhự
Phát âm chuỗi âm tiết
Học viên có thể phát âm được từng âm tiết không có nghĩa là luôn nói chuẩn âm tiết trong một chuỗi nhiều âm tiết. Người học cần phải luyện tập kỹ năng phát âm chuỗi âm tiết vì sự thật là nói năng, một ý cần diễn đạt thường là một câu với nhiều từ kết hợp với nhau.
Thông thường người học sẽ gặp lỗi về thanh điệu khi phát âm một chuỗi âm tiết (đặc biệt đối với các học viên mà trong tiếng mẹ đẻ không có thanh điệu). Ngay cả khi học viên có thể phát âm đúng thanh điệu khi phát âm từng âm tiết cũng không có nghĩa là sẽ vẫn chuẩn khi phát âm một chuỗi có cùng hay không cùng âm điệu. Để khắc phục lỗi sai này, học viên cần phải rèn luyện theo kiểu chuyển đổi liên tục giữa các thanh điệu. Giả dụ, nếu người học phát âm âm thanh ngang giống thanh huyền sau khi nói thanh huyền thì cần phải tập theo thứ tự: “huyền-huyền-ngang”.
Dưới đây là một số hướng luyện tập phát âm chuẩn thanh điệu trong chuỗi nhiều âm tiết:
Câu chứa thanh ngang: Ví dụ: Tôi đi chơi Nha Trang hôm qua.
Câu chứa thanh huyền: Ví dụ: Bà Tùng vừa về nhà mình hồi chiều.
Câu chứa thanh hái: Ví dụ: Thảo chỉ hái đổi mảnh vải đá.
Câu chứa thanh ngã: Ví dụ: Gã đã vẽ kỹ lưìng mãi.
Câu chứa thanh sắc: Ví dụ: Nó muốn nói với má: nó rất cố gắng.
Câu chứ thanh nặng: Ví dụ: Một chuyện thật tội nghiệp tại bệnh viện: chị bị đụng thật nặng.
Ngang-sắc-ngang: Ví dụ: không có chi, đi với tôi, xem máy bay, mua áo mưa,...
Sắc-ngang-sắc: Ví dụ: thấy anh ấy, tối hôm đó, mấy con chó, khó khăn đấy,…
Ngang-nặng-ngang: Ví dụ: đi chợ đêm, bưu điện xưa, viên kẹo to, nghiêng một bên,…
Nặng-ngang-nặng: Ví dụ: một con bọ, thị ba rọi, chục viên kẹo, quẹo xe lại,…
Trên đây là cách giúp người học rèn luyện cách phát âm chuẩn tiếng Việt. Mặc dù vậy, phát âm đúng khi sử dụng ngoại ngữ là một điều lý tưởng khó đạt đến hoàn hảo. Phương pháp ôn tạp đạt được kết quả còn dựa vào vào nhiều điều kiện như sự kiên trì hay ngữ cảm của học viên.
Hy vọng bài viết sẽ giúp học viên có những bước cơ bản về phát âm trong thời điểm đầu học tiếng Việt, tạo nền tảng cho những bước nâng cao về sau.
Today Educaiton - Cung cấp giáo viên bản ngữ chất lượng